Trong bối cảnh Chính phủ đang quyết liệt thúc đẩy chuyển đổi số trên tất cả các lĩnh vực nhằm xây dựng Chính phủ số, xã hội số và nền kinh tế số, BHXH Việt Nam đã và đang có những bước đi mạnh mẽ, chủ động trong ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) và chuyển đổi số theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ và trở thành một trong đơn vị đi đầu về xây dựng Chính phủ số. Trong đó, lĩnh vực khám bệnh, chữa bệnh (KCB) BHYT, thanh toán chi phí và quản lý Quỹ BHYT là một trong những trọng tâm được tập trung đầu tư, nhằm hướng tới phục vụ người dân tốt hơn, minh bạch và hiệu quả hơn.

Là một trong những trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, BHYT giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Tính đến đầu năm 2025, cả nước có 95,52 triệu người tham gia BHYT, đạt tỷ lệ 94,2% dân số tham gia BHYT. Hệ thống BHXH Việt Nam đã kết nối với hơn 13.000 cơ sở KCB để tiếp nhận và xử lý dữ liệu đề nghị thanh toán chi phí KCB BHYT. Mỗi năm, Quỹ BHYT chi trả hàng nghìn tỷ đồng bảo đảm quyền lợi KCB cho hàng trăm triệu lượt người trên toàn quốc. Với quy mô hoạt động rộng khắp, đối tượng phục vụ đa dạng, cùng khối lượng dữ liệu phát sinh khổng lồ đặt ra yêu cầu cấp thiết về một hệ thống quản lý vận hành hiện đại, hiệu quả và minh bạch. Do đó, việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT và chuyển đổi số được xác định là giải pháp tất yếu, là "chìa khóa" giúp hệ thống BHXH Việt Nam nâng cao năng lực quản lý lĩnh vực BHYT, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, đồng thời, phục vụ người dân ngày càng chuyên nghiệp hơn.

Thời gian qua, BHXH Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều giải pháp mang tính nền tảng và đột phá, hướng tới số hóa toàn diện các quy trình nghiệp vụ trong lĩnh vực BHYT. Từ khâu tiếp nhận thông tin người bệnh, kết nối dữ liệu khám chữa bệnh, giám định điện tử, đến thanh toán trực tuyến và phân tích dữ liệu chi phí KCB – tất cả đều được thực hiện trên môi trường số. Việc đẩy mạnh số hóa không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát chi phí KCB, mà còn bảo đảm đầy đủ, kịp thời quyền lợi cho người tham gia BHYT. Đây cũng là giải pháp quan trọng giúp giảm thiểu thủ tục hành chính cho các cơ sở y tế, từng bước hiện đại hóa công tác quản lý và phục vụ người dân một cách nhanh chóng, thuận tiện hơn.

Minh bạch, giảm trục lợi, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia

Một trong những thành tựu tiêu biểu về công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực BHYT của BHXH Việt Nam là việc xây dựng và triển khai thành công hệ thống kết nối, liên thông cơ sở dữ liệu quốc gia về BHXH, BHYT với hệ thống thông tin của ngành y tế, đặc biệt là các phần mềm quản lý bệnh viện (HIS – Hospital Information System) và cơ sở dữ liệu y tế chuyên ngành.

Sự liên thông này cho phép trao đổi thông tin hai chiều giữa cơ quan BHXH và các cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc. Cụ thể, khi người dân đến khám chữa bệnh tại các bệnh viện, thông tin về thẻ BHYT, mã số BHXH, mức hưởng, lịch sử KCB, thời gian tham gia... được tự động đối chiếu và xác thực trên hệ thống của BHXH Việt Nam. Ngược lại, các cơ sở y tế cũng gửi dữ liệu chi phí, dịch vụ kỹ thuật, thuốc, vật tư y tế sử dụng cho từng bệnh nhân về Hệ thống thông tin giám định BHYT của cơ quan BHXH ngay trong ngày.

Trước đây, công tác giám định chủ yếu được thực hiện thủ công, phải kiểm tra hồ sơ giấy, mất nhiều thời gian, và dù ứng dụng nhiều giải pháp (giám định tập trung, giám định theo tỷ lệ...) nhưng khối lượng công việc luôn quá tải. Trong bối cảnh đó, Hệ thống Thông tin giám định BHYT được xây dựng và chính thức được vận hành từ 01/01/2017 đã tạo ra bước chuyển căn bản trong đổi mới phương pháp, tư duy giám định, nâng cao hiệu quả, hiệu suất công tác giám định BHYT. Theo đó, hoạt động giám định được thực hiện tự động kết hợp chủ động (xây dựng quy trình, quy tắc, chuẩn hóa dữ liệu). Với phương châm không ngừng đổi mới, sáng tạo để phù hợp với tình hình mới, năm 2023, giám định BHYT tiếp tục có bước phát triển mới, mọi hoạt động đều được thực hiện tự động, khai phá dữ liệu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI)...... đã giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao độ chính xác, kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường, hạn chế lạm dụng, bảo vệ hiệu quả Quỹ BHYT, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người tham gia.

Cùng với đó, với việc sử dụng thống nhất mã số BHXH làm định danh y tế duy nhất cho mỗi người dân đã góp phần quan trọng trong tiến trình số hóa và quản lý tập trung dữ liệu y tế. Không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, giảm thiểu thủ tục giấy tờ cho người dân và cơ sở y tế, việc triển khai định danh y tế duy nhất còn tạo nền tảng để xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử, tiến tới quản lý sức khỏe toàn dân trên môi trường số, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và phát triển Chính phủ số trong lĩnh vực y tế.

Bước tiến trong phục vụ, vì sự hài lòng của người dân thời đại số

Tháng 11/2020, ứng dụng VssID – BHXH số trên nền tảng thiết bị di động ra đời đã đánh dấu một bước đi quan trọng trong việc xây dựng hệ thống BHXH Việt Nam hiện đại, lấy người dân làm trung tâm phục vụ.

Quét hình ảnh thẻ BHYT trên ứng dụng VssID.

Thông qua ứng dụng VssID– BHXH số, người dân có thể dễ dàng tra cứu thông tin tham gia BHXH, BHYT, BHTN; theo dõi quá trình đóng – hưởng; lịch sử khám chữa bệnh BHYT; tình trạng giải quyết hồ sơ... Đặc biệt, việc tích hợp thẻ BHYT điện tử ngay trên ứng dụng VssID đã mang lại sự tiện lợi và hài lòng của người dân, thể hiện rõ nét nỗ lực vì dân phục vụ của BHXH Việt Nam. Chỉ với thao tác quét mã QR trên điện thoại, cán bộ y tế có thể thực hiện thủ tục KCB BHYT nhanh chóng, chính xác, không cần yêu cầu người bệnh khai báo thông tin hay xuất trình nhiều loại giấy tờ như trước đây. Điều này đã rút ngắn quy trình tiếp đón tại cơ sở y tế và hạn chế tối đa tình trạng mất, rách, hỏng thẻ BHYT giấy, đặc biệt với người cao tuổi, người ở vùng sâu, vùng xa hoặc người sử dụng thường xuyên.

Tính đến đầu năm 2025, toàn quốc có hơn 37 triệu tài khoản giao dịch điện tử được tạo lập để đăng nhập, sử dụng ứng dụng VssID. Đáng chú ý, đã có hơn 5,5 triệu lượt người sử dụng hình ảnh thẻ BHYT trên ứng dụng VssID để thực hiện các thủ tục KCB, cho thấy sự đón nhận ngày càng tích cực của người dân đối với nền tảng số trong lĩnh vực BHYT của BHXH Việt Nam.

Ngoài việc sử dụng hình ảnh thẻ BHYT trên ứng dụng VssID, người dân còn có thể sử dụng thẻ CCCD gắn chíp, ứng dụng định danh điện tử quốc gia (VNeID) khi đi KCB BHYT. Đây là nỗ lực của BHXH Việt Nam và Bộ Công an trong quá trình liên thông, đồng bộ dữ liệu, tạo nền tảng vững chắc cho Chính phủ số, xã hội số, và công dân số. Theo thống kê, đến nay, 100% cơ sở KCB BHYT đã triển khai KCB BHYT bằng CCCD gắn chip với gần 20 triệu lượt khám chữa bệnh BHYT sử dụng CCCD gắn chíp hoặc VNeID thay thế thẻ BHYT giấy, tăng hơn 120% so với cùng kỳ năm 2024. Nhiều địa phương có tỷ lệ sử dụng cao như: TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng, Bắc Ninh...

Tại một buổi khám bệnh tại Bệnh viện Đống Đa (Hà Nội), chị Nguyễn Thị Mai chỉ cần xuất trình CCCD gắn chíp, không cần mang theo thẻ BHYT giấy. Sau vài giây quét mã, hệ thống đã tra cứu đầy đủ thông tin BHYT của chị, giúp quá trình tiếp nhận, khám bệnh diễn ra nhanh chóng, thuận tiện. “Tôi không còn phải lo quên thẻ BHYT như trước. Mọi thứ gói gọn trong chiếc thẻ căn cước, rất tiện lợi,” chị Mai chia sẻ. Tương tự, tại TP. Hồ Chí Minh, nhiều bệnh viện lớn như Bệnh viện Quận 1, Bệnh viện Quận Thủ Đức... đã triển khai tiếp nhận bệnh nhân sử dụng VNeID khi đi khám BHYT. Theo thống kê của BHXH TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ người dân sử dụng CCCD gắn chíp và VNeID trong khám chữa bệnh BHYT ngày càng tăng, đặc biệt ở nhóm người trẻ, công nhân và cán bộ công chức, viên chức.

Với phương châm “lấy người dân, doanh nghiệp là trung tâm phục vụ”, trong thời gian qua, BHXH Việt Nam đã đẩy mạnh triển khai đơn giản hóa quy trình, thủ tục hành chính trong lĩnh vực BHYT; từ đó, thiết kế lại quy trình cung cấp dịch vụ công theo hướng liên thông - không giấy tờ - không tiếp xúc. Hiện nay, người dân và tổ chức có thể dễ dàng thực hiện các thủ tục BHYT trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia (https://dichvucong.gov.vn), với các nhóm dịch vụ phổ biến như: Đăng ký, gia hạn thẻ BHYT theo hộ gia đình; đăng ký KCB ban đầu, chuyển tuyến KCB BHYT; tra cứu quá trình tham gia BHYT, quyền lợi thụ hưởng; gửi hồ sơ đề nghị thanh toán chi phí KCB BHYT trong trường hợp cấp cứu, điều trị vượt tuyến; Gửi kiến nghị, phản ánh, theo dõi kết quả giải quyết hồ sơ… Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam cũng đã tích cực hỗ trợ ngành Y tế liên thông dữ liệu khám sức khỏe lái xe, giấy chứng sinh, giấy báo tử từ cơ sở KCB qua hạ tầng của BHXH Việt Nam phục vụ triển khai dịch vụ công về cấp đổi, cấp lại giấy phép lái xe trực tuyến…

Phát triển hệ thống BHYT công bằng, bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau

Lợi ích, vai trò, hiệu quả của chính sách BHYT đối với công tác chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe Nhân dân đã được khẳng định. Con đường tiến tới BHYT toàn dân đã tiệm cận và sắp trở thành hiện thực. Phát triển một hệ thống BHYT công bằng, bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau không chỉ là mục tiêu của riêng hệ thống BHXH mà còn là cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe cho toàn dân. Để hiện thực hoá mục tiêu đó, BHXH Việt Nam xác định chuyển đổi số đóng vai trò quan trọng, là phương tiện hiệu quả nhất.

Phát huy vai trò tiên phong trong chuyển đổi số lĩnh vực an sinh xã hội, thời gian tới, BHXH Việt Nam tiếp tục hoàn thiện, nâng cấp hạ tầng CNTT nhằm tăng khả năng lưu trữ, xử lý dữ liệu lớn (Big Data), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ số hiện đại để hỗ trợ công tác giám định; phân tích chi phí điều trị; dự báo chi tiêu quỹ BHYT một cách khoa học, chủ động; hỗ trợ hoạch định chính sách và ra quyết định điều hành linh hoạt, hiệu quả. Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện cơ sở dữ liệu tập trung về BHYT, đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, y tế, bảo hiểm, sẵn sàng tích hợp, kết nối, liên thông, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là Bộ Y tế và Bộ Công an… Đảm bảo tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Tích hợp, mở rộng thêm danh mục dịch vụ công trực tuyến lên Cổng Dịch vụ công Quốc gia tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân. Tiếp tục số hóa hồ sơ KCB BHYT, tiến tới bỏ hoàn toàn giấy tờ khi đi khám, giảm thời gian chờ, giảm thủ tục hành chính cho người dân. Triển khai thanh toán chi phí KCB BHYT không dùng tiền mặt, tăng tiện ích và kiểm soát minh bạch, hiệu quả Quỹ BHYT.

Đa dạng kênh tiếp nhận và hỗ trợ người dân qua nền tảng số như: Cổng Thông tin điện tử, các kênh mạng xã hội (Fanpage Facebook, Zalo, Youtube…) ứng dụng VssID, tổng đài..., bảo đảm tiếp cận thuận tiện, thân thiện với mọi nhóm đối tượng, kể cả người lớn tuổi hay người ít dùng công nghệ, từ đó, tăng khả năng phản hồi, tương tác đa chiều với người dân.

Tăng cường đào tạo, tập huấn về CNTT, kỹ năng số và quản trị dữ liệu cho đội ngũ cán bộ hệ thống BHXH Việt Nam, đặc biệt là tuyến cơ sở; định kỳ đánh giá mức độ hài lòng của người dân đối với các dịch vụ trong lĩnh vực BHYT, từ đó, tiếp tục cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân ngày một tốt hơn.

Với những định hướng chiến lược rõ ràng, giải pháp cụ thể, cùng quyết tâm hành động và tư duy đổi mới, BHXH Việt Nam đang hiện thực hóa mục tiêu phát triển hệ thống BHYT hiện đại, công bằng, bền vững, hiệu quả, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo thành công, góp phần xây dựng một nền an sinh xã hội bền vững, bao trùm, trong đó không ai bị bỏ lại phía sau./.

Cổng TTĐT BHXH Việt Nam