Hưởng ứng ngày Dân số Thế giới (11/7), Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh và các cơ quan chức năng, các địa phương đang triển khai đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng dân số, nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ và trẻ em gái trong gia đình, cộng đồng và xã hội.

Truyền thông nâng cao chất lượng dân số

Những ngày đầu tháng 7, chương trình truyền thông về giảm thiểu bệnh Thalassemia do Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tổ chức tại huyện Kỳ Sơn và Quế Phong.

Vượt quãng đường gần 30km từ xã Tri Lễ ra thị trấn Kim Sơn, chị Ngân Thị Cương - viên chức dân số xã cho biết: Chúng tôi nhận được thông báo về lớp tập huấn được gần 1 tuần nay và anh chị em trong xã hào hứng lắm. Mọi người còn bảo nhau thuê chung 1 xe đi cho an toàn. Tham gia chương trình này tôi thấy rất ý nghĩa, bởi bệnh Thalassemia là một căn bệnh nguy hiểm và xuất hiện nhiều ở đồng bào dân tộc thiểu số hoặc các huyện vùng cao. Những kiến thức được trang bị hôm nay sẽ là cơ sở để sau này chúng tôi về tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho bà con trên địa bàn.

Thalassemia (bệnh tan máu bẩm sinh) là bệnh lý huyết học di truyền phổ biến nhất hiện nay trên thế giới, với 7% dân số toàn cầu mang gen bệnh, có hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ chịu ảnh hưởng bởi căn bệnh này, trong đó có Việt Nam. Hiện cả nước có hơn 12 triệu người mang gen bệnh và chiếm tỷ lệ mang gen bệnh cao là ở các huyện vùng núi cao.

Thalassemia là một trong những căn bệnh đã và đang gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng đến giống nòi và đáng chú ý khi số người mang gen bệnh nhiều thì bệnh có nguy cơ tăng nhanh chóng, nếu không có giải pháp phòng tránh.

Ngay tại Nghệ An, theo báo cáo của Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh, hàng năm số bệnh nhân đến điều trị tại Trung tâm khoảng 350 - 400 người. Tuy nhiên, đây chỉ là số bệnh nhân được phát hiện và đang điều trị tại một số bệnh viện. Thực tế ở cộng đồng, chủ yếu là ở vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi cao, số lượng bệnh nhân chưa được phát hiện khá lớn và việc đánh giá cụ thể thực trạng bệnh nhân mắc tan máu bẩm sinh tại Nghệ An.

Bác sĩ CKI Phan Văn Huê – Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình

Trong vài năm gần đây, chương trình truyền thông về bệnh Thalassemia đã được tổ chức tại nhiều địa bàn ở Nghệ An với mong muốn giúp người dân nâng cao nhận thức, hiểu biết và có các giải pháp để phòng tránh.

Hoạt động này còn là nội dung quan trọng có ý nghĩa nhân văn trong nâng cao sức khỏe cộng đồng, nâng cao chất lượng dân số nhất ở các huyện miền núi cao, nơi có tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh Thalassemia cao.

Bác sĩ Phan Văn Huê cũng nói rằng, dù hệ lụy của căn bệnh này là rất lớn nhưng nếu chủ động, có thể sẽ phòng tránh được việc mang bệnh: Muốn nâng cao chất lượng dân số thì điều đó phải được thực hiện ngay từ khi các cặp vợ chồng trẻ bắt đầu kết hôn.

Vì thế, chúng tôi khuyến cáo những người trong độ tuổi sinh đẻ và có dự định sinh con nên đi xét nghiệm gen càng sớm càng tốt để chủ động trong việc lựa chọn biện pháp chẩn đoán trước sinh. Bên cạnh đó, việc lấy máu và sàng lọc sớm sau sinh cũng vô cùng quan trọng, bởi có những trường hợp gia đình không có tiền sử mắc bệnh vẫn có thể sinh con bị bệnh.

Tăng cường đầu tư cho công tác dân số

Năm 2024, trong khi trên thế giới, Quỹ Dân số Liên hợp quốc chọn chủ đề “Kỷ niệm 30 năm thực hiện Chương trình Hành động Hội nghị quốc tế về Dân số và Phát triển, Cairo 1994” thì tại Việt Nam, ngày Dân số thế giới lại được triển khai với nội dung “Đầu tư cho công tác dân số là đầu tư cho phát triển bền vững”.

Thực hiện theo tinh thần Hội nghị quốc tế về Dân số và Phát triển tại Cai ro năm 1994, trong 30 năm qua, Việt Nam đã áp dụng những cách tiếp cận sáng tạo để giải quyết tình trạng bất bình đẳng và thu hẹp khoảng cách về phát triển kinh tế - xã hội giữa các vùng và các nhóm dân cư. Việt Nam cũng vừa vượt mốc 100 triệu dân. Tuổi thọ của người dân được nâng cao. Việt Nam đã vượt qua các xu hướng toàn cầu về giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ trong 30 năm qua và tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đạt mức cao trên thế giới.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác dân số của Việt Nam còn nhiều khó khăn, thách thức, như nguy cơ không đạt được mục tiêu duy trì mức sinh thay thế trên phạm vi toàn quốc; tốc độ già hóa dân số nhanh và sớm trở thành quốc gia dân số già; tỷ số giới tính khi sinh vẫn luôn ở mức cao; tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết vẫn chậm khắc phục; chất lượng dân số, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn còn hạn chế.

Tại Nghệ An, cùng với những khó khăn chung, công tác dân số của tỉnh còn có những đặc thù riêng. Hiện, Nghệ An là một trong những tỉnh đang có mức sinh cao, số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nhiều, nhu cầu về phương tiện tránh thai lớn.

Bên cạnh đó, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên năm 2023 tuy có giảm nhưng vẫn còn cao là 28,08%; Tỷ số mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao 116,33 bé trai/100 bé gái sinh ra sống.

Thực tế cũng cho thấy, những năm qua, dù chất lượng dân số tuy đã được nâng lên nhưng vẫn còn thấp, nhất là vùng xa, nông thôn, ven biển và điều đó sẽ tác động trực tiếp đến đời sống, xã hội và sự phát triển bền vững trong hiện tại và tương lai.

Trên cả nước, trong khi nhiều tỉnh, thành đã chuyển chuyển trọng tâm từ Dân số - Kế hoạch hóa gia đình sang Dân số và Phát triển theo tinh thần Nghị quyết số 21-NQ/TW thì tại Nghệ An vẫn phải thực hiện song song 2 nhiệm vụ.

Trong khi đó, dù công tác dân số là một nhiệm vụ quan trọng nhưng một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa nhận thức đúng và đầy đủ về tính chất lâu dài, khó khăn, phức tạp, tầm quan trọng và ý nghĩa của công tác dân số và phát triển nên công tác lãnh đạo, chỉ đạo đôi lúc chưa quyết liệt, chưa hiệu quả.

Để hưởng ứng ngày Dân số Thế giới, chúng tôi đã đưa ra nhiều nội dung tuyên truyền như: Lợi ích của việc sinh đủ 2 con; chuyển đổi hành vi về giới và bình đẳng giới; truyền thông nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ và trẻ em gái trong gia đình, cộng đồng và xã hội…
Tuy nhiên, điều quan trọng hơn đó là qua dịp kỷ niệm này, chúng tôi mong muốn cần phải tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự tham gia phối hợp của ban, ngành, đoàn thể và hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân thực hiện chính sách dân số.
Bên cạnh đó, phải có những chính sách ưu tiên, đầu tư cho công tác dân số để qua đó mỗi người đều nhận thức được việc “Đầu tư cho công tác dân số là đầu tư cho phát triển bền vững” và những kết quả đạt được không chỉ cho ngày hôm nay mà còn cho dài lâu và ảnh hưởng đến mọi sự phát triển của toàn xã hội./

Bác sĩ CKI Phan Văn Huê – Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình

Nguồn: Báo Nghệ An (11/7/2024).