Sáng nay (13/8), Chính phủ tổ chức Hội nghị toàn quốc tổng kết đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn I (2021-2025). Hội nghị được tổ chức trực tuyến kết nối đến điểm cầu UBND các tỉnh, thành phố.

Các đồng chí: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung cùng chủ trì hội nghị.

Tại điểm cầu Nghệ An, đồng chí Lê Hồng Vinh – Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì hội nghị. Tham dự hội nghị có lãnh đạo các Sở, ngành, đơn vị liên quan. 

Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu Nghệ An 

Chủ tịch UBND tỉnh Lê Hồng Vinh chủ trì tại điểm cầu Nghệ An

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, Hội nghị là dịp nhìn lại định hướng và nguồn lực dành cho Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) để phát huy những kết quả đạt được, chỉ ra được tồn hạn, hạn chế, vướng mắc để khắc phục và rút ra được bài học kinh nghiệm để triển khai Chương trình tốt hơn trong giai đoạn tới.

Việc triển khai thực hiện Chương trình không chỉ là trách nhiệm mà là tình cảm, mệnh lệnh trái tim, cả hệ thống chính trị phải thực hiện chương trình nhân văn này vì vùng đồng bào DTTS&MN – nơi còn rất nhiều khó khăn. Điều quan trọng là phải làm sao có cách làm hiệu quả, phải phân cấp rõ ràng cho cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp cơ sở. Đi cùng với đó là phải phân bổ nguồn lực, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện, không thực hiện một cách manh mún. Đồng thời hoàn thiện thể chế để phát triển khu vực này, ưu tiên nguồn lực có trọng tâm trọng điểm, có chương trình, dự án cụ thể.

Chương trình hỗ trợ nhà ở cho 42.567 hộ

Tiếp nối các chính sách, chương trình trước đó của Đảng, Nhà nước, năm 2019 và 2020, Quốc hội có các nghị quyết phê duyệt Đề án tổng thể và Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 - 2030. Ngay sau đó, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ năm 2021- 2025. Theo các Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ, tổng mức vốn để thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025 là trên 137.000 tỷ đồng.

Báo cáo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung cho biết: Tính đến thời điểm báo cáo, có 90 văn bản đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, cơ quan Trung ương ban hành/trình ban hành theo thẩm quyền, trong đó: 19 văn bản quy định về công tác tổ chức quản lý, chỉ đạo; 71 văn bản quy định cơ chế chính sách, hướng dẫn triển khai thực hiện Chương trình.

Công tác phân bổ, giao kế hoạch vốn đầu tư phát triển giai đoạn 2021-2025 và dự toán ngân sách nhà nước hằng năm nguồn ngân sách Trung ương cho các Bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện đúng quy định và hướng dẫn hiện hành. Việc phân bổ đảm bảo sự ưu tiên dành nguồn lực để tập trung đầu tư hỗ trợ những nơi khó khăn hơn nhằm tạo chuyển biến rõ rệt trong thực hiện chính sách hỗ trợ đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội cấp xã, thôn vùng đồng bào DTTS&MN. Trong 9 nhóm mục tiêu về Chương trình, có 06 nhóm mục tiêu cơ bản đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra; 03 nhóm chưa đạt. Trong đó, mục tiêu về tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào DTTS đạt bình quân 3,4%, dự kiến cả giai đoạn đạt 3,2% (đạt so với mức trên 3% mục tiêu kế hoạch giao). Mục tiêu thu nhập bình quân của người DTTS đạt bình quân 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020; dự kiến hết giai đoạn đạt 45,9 triệu đồng, tăng 3,3 lần so năm 2020 (mục tiêu tăng trên 2 lần).

Giai đoạn 2021-2025, Chương trình đã hỗ trợ đất ở cho 10.549 hộ; hỗ trợ nhà ở cho 42.567 hộ,  hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất cho 13.387 hộ, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 54.899 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 479.358 hộ; đầu tư xây dựng 809 công trình nước sinh hoạt tập trung. Quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết cho 25.056 hộ; các địa phương đã triển khai hỗ trợ khoán bảo vệ 1.478.962 ha diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, tương đương 323.769 hộ được hỗ trợ; triển khai 403 dự án hỗ trợ phương thức sản xuất theo chuỗi giá trị, với tổng giá trị lên tới 306 tỷ đồng; triển khai hỗ trợ 383 dự án, mô hình chăn nuôi, trồng trọt với 36.654 hộ tham gia...

Chương trình nhân văn sâu sắc góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, nâng cao đời sống người dân Nghệ An

Tại Nghệ An, nguồn vốn kế hoạch Trung ương giao cho tỉnh Nghệ An thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 – 2025 đã được giao về tỉnh là 5.185,115 tỷ đồng, đạt 100% kế hoạch. Căn cứ quy định của Chương trình và chỉ đạo của Trung ương, tỉnh Nghệ An đã ưu tiên bố trí vốn để đầu tư hạ tầng thiết yếu trực tiếp phục vụ đời sống, sản xuất và quan tâm hỗ trợ các mô hình phát triển sinh kế bền vững cho đồng bào DTTS&MN. Tổng số công trình đã được bố trí vốn là 726 công trình, đến nay, đã hoàn thành 410 công trình; đồng thời, đã triển khai thực hiện nhiều nội dung, dự án, chuyển đổi nghề, mô hình sinh kế như (Chăn nuôi trâu bò hàng hoá, lợn đen, gà đen địa phương, trồng dược liệu, cam, na...). 

Bí thư Đảng ủy xã Nga My Lô Thanh Nhất phát biểu

Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Lô Thanh Nhất – Bí thư Đảng ủy xã Nga My cho biết, xã Nga My được thành lập trên cơ sở sáp nhập xã Xiêng My và xã Nga My (cũ), là xã miền núi đặc biệt khó khăn thuộc huyện nghèo Tương Dương trước đây, trung tâm xã cách trung tâm hành chính của tỉnh khoảng 170km. Qua triển khai thực hiện Chương trình, Bí thư Đảng ủy xã Nga My khẳng định Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN là chủ trương lớn, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi, nâng cao đời sống người dân. Trong đó, cái được lớn nhất là làm thay đổi nhận thức, làm đổi mới tư duy, phương thức tổ chức sản xuất của người dân nông thôn miền núi theo hướng ngày càng tiến bộ hơn, văn minh hơn.

Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chương trình này trong giai đoạn 2026-2030, Bí thư Đảng ủy xã Nga My mạnh dạn đề xuất Chính phủ tiếp tục ưu tiên bố trí nguồn lực cho vùng đặc biệt khó khăn như xã Nga My, đảm bảo đủ vốn để triển khai đồng bộ các dự án thành phần. Trong đó ưu tiên đầu tư, nâng cấp, mở rộng các tuyến đường giao thông kết nối miền núi với miền xuôi, nâng cấp hệ thống điện sản xuất dân dụng, đầu tư xây dựng hệ thống đường truyền internet 4G, 5G để đồng bào theo kịp cuộc cách mạng “chuyển đổi số”.

Trong giai đoạn vừa qua, các xã miền núi, vùng cao của tỉnh Nghệ An được thụ hưởng Chương trình đã có sự phát triển rõ rệt trên mọi mặt đời sống của đồng bào các dân tộc. Tuy nhiên do thiên tai, lũ lụt tàn phá (gần đây nhất là lũ lụt do cơn bão số 3, Wipha gây ra) nhiều xã kết cấu hạ tầng bị lũ cuốn trôi, bị tàn phá tan hoang, một số xã gần như “phải làm lại từ đầu”. Đồng chí đề nghị Trung ương, Chính phủ tiếp tục cho thực hiện Chương trình này trong giai đoạn 2025- 2030 và không nhập Chương trình này vào các Chương trình MTQG khác để tạo điều kiện cho miền núi, vùng cao có cơ hội, nguồn lực phát triển, nhất là tạo điều kiện cho các xã bị thiệt hại do thiên tai, bão lũ gây ra có nguồn lực để xây dựng lại kết cấu hạ tầng, nhất là đường giao thông, trường học, trạm xá, trụ sở làm việc của các cơ quan chức năng,...

Đối với cơ chế phân bổ và giải ngân vốn, cần có cơ chế phân cấp mạnh mẽ hơn cho các địa phương trong việc chủ động quyết định danh mục dự án, hạng mục đầu tư phù hợp với điều kiện thực tiễn và nhu cầu bức thiết của người dân. Đơn giản hóa các thủ tục hành chính, quy trình lập dự án, hồ sơ nghiệm thu, thanh quyết toán để đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Xem xét cơ chế ứng vốn hoặc tạm ứng linh hoạt hơn cho các địa phương khó khăn, vùng sâu, vùng xa.

Ưu tiên nguồn lực thực hiện Chương trình

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu (ảnh Chinhphu.vn)

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã điểm lại những kết quả nổi bật trong thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN thời gian qua, khẳng định một lần nữa Chương trình không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ mà thể hiện mệnh lệnh trái tim, tính nhân văn sâu sắc, nghĩa đồng bào do đó dù khó mấy cũng phải làm để không ai bị bỏ lại phía sau.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ ghi nhận, đánh giá cao, biểu dương sự nỗ lực của các Bộ, ngành, Trung ương, các địa phương, đơn vị và sự vươn lên của đồng bào trong thực hiện Chương trình để có nhiều kết quả tích cực.

Chỉ rõ những khó khăn, hạn chế, bài học kinh nghiệm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu tinh thần của năm sau cao hơn năm trước, phải tạo ra được phong trào, xu thế của người dân vùng miền núi phải tự lực tự cường từ bàn tay, khối óc, “cửa biển khung trời” của mình.

Các mục tiêu của Chương trình giai đoạn tới phải cụ thể, khả thi, dễ hiểu, dễ làm, dễ đánh giá, dễ kiểm tra, giám sát. “Phải nghĩ thật, làm thật, hiệu quả thật, làm việc với bằng cả tấm lòng, trách nhiệm để không ai bị bỏ lại phía sau”- Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu cần hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách phải cụ thể được đường lối chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước với tinh thần bình đẳng và duy trì Chương trình độc lập. Cân đối bố trí nguồn lực ưu tiên cho Chương trình tăng 10-15% so với giai đoạn trước. Tập trung nguồn lực tạo sinh kế cho người dân; tạo tiếp cận bình đẳng cho người dân khu vực này về giáo dục, y tế, văn hóa... Đồng thời dành nguồn lực để đầu tư hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục, điện, viễn thông, nước sinh hoạt... để đảm bảo tính bền vững trong phát triển.

Đồng thời, ưu tiên nguồn lực, tài chính có trọng tâm, trọng điểm; đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực. Xây dựng các chương trình, dự án ứng phó với biến đổi khí hậu... Xây dựng thế trận lòng dân gắn với thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc ở khu vực này, phát huy vai trò của người uy tín, già làng, trưởng bản... Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Xây dựng gói tín dụng ưu tiên để xóa đói, giảm nghèo, thoát nghèo bền vững...

Dịp này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tặng Bằng khen cho 14 tập thể tiêu biểu có thành tích xuất sắc trong thực hiện Chương trình giai đoạn 2021-2025.