Quỳnh Lưu là một trong những huyện có diện tích sản xuất muối lớn của tỉnh. Trong những năm gần đây, nhờ chuyển đổi từ sản xuất truyền thống sang kỹ thuật làm muối sạch theo phương pháp trải bạt, sản lượng muối và thu nhập của diêm dân được tăng lên. Những đóng góp của diêm dân huyện Quỳnh Lưu đã góp phần xây dựng huyện Quỳnh Lưu thành huyện Nông thôn mới.

Theo thống kê, diện tích sản xuất muối toàn huyện Quỳnh Lưu là 587 ha; tập trung tại các xã An Hòa, Quỳnh Thuận, Quỳnh Nghĩa, Quỳnh Ngọc, Quỳnh Thọ, Quỳnh Long. Năng suất muối đạt từ 78 – 80 tấn/ha, sản lượng hàng năm đạt 45 - 47 ngàn tấn. Sản lượng muối chế biến của 4 cơ sở chế biến muối (Công ty cổ phần muối Nghệ An, Công ty muối Việt Nam, Xí nghiệp muối Vĩnh Ngọc, Công ty muối Vinh Ngọc) chiếm khoảng 65-70% sản lượng muối toàn huyện.

Năm 2019, 2020, UBND tỉnh đã công nhận 8 làng nghề sản xuất muối tại xã An Hòa, Quỳnh Nghĩa (Nghĩa Bắc, Nghĩa Phú), Quỳnh Yên, Quỳnh Thuận, Quỳnh Ngọc, Quỳnh Minh, Quỳnh Thọ. Năm 2021, UBND tỉnh đã thẩm định thêm 1 làng nghề muối Tân Thịnh (An Hòa).

Sản xuất muối tại Quỳnh Lưu. Ảnh sưu tầm

Trước đây, nghề làm muối tại địa phương chủ yếu là sản xuất theo kỹ thuật truyền thống (làm muối trên nền đất). Để có một ruộng muối đưa vào sản xuất, diêm dân phải chuẩn bị hết sức công phu và tốn nhiều thời gian từ cải tạo nền đất, nạo vét, phơi bùn, làm chắc nền ruộng. Một vụ muối người dân phải mất 1-2 tháng để chuẩn bị. Thế nhưng hạt muối làm ra chất lượng lại kém, lẫn tạp chất quá nhiều, giá thành thấp, khó tiêu thụ, nên năng suất và hiệu quả kinh tế thấp. Một số diêm dân phải bỏ nghề đi nơi khác mưu sinh, một số chuyển đổi sang cải tạo thành hồ nuôi tôm, nhưng hiệu quả thu lại cũng không cao.

Để nâng cao hiệu quả trong sản xuất muối, thời gian qua, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất muối. UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 15/2018/QĐ-UBND ngày 30/3/2018 quy định về việc thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn tỉnh Nghệ An theo Nghị quyết số 14/2017/NQ-HĐND ngày 20/12/2017 của HĐND tỉnh. Đó là hỗ trợ một lần, với mức 3.000.000 đồng khi xây dựng bộ chạt lọc cải tiến để thay chạt lọc cũ; hỗ trợ bạt nhựa nilon trải ô kết tinh, với mức 3.000.000 đồng/đơn vị sản xuất muối (60m²). HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐND ngày 17/2/2019 hỗ trợ mỗi làng nghề 2 tỷ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng…

Đến nay huyện Quỳnh Lưu được UBND tỉnh hỗ trợ xây dựng gần 7.000 bộ chạt lọc cải tiến, với trị giá gần 21 tỷ đồng. Đồng thời, hỗ trợ trải bạt nhựa HDPE trên ô kết tinh cho gần 800 đơn vị sản xuất muối (60m²/đơn vị), trị giá 2,4 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, huyện cũng đã đầu tư kinh phí nâng cấp, xây dựng cơ sở hạ tầng đồng muối gồm hệ thống kênh cấp thoát nước, cải tiến ô phơi, sân, nề... Với sự quan tâm của các cấp, các ngành, diêm dân Quỳnh Lưu tích cực bám nắng sản xuất. Nhờ đó, sản lượng muối năm hàng năm của toàn huyện đạt từ 45.000 - 50.000 tấn, với giá trị đạt 5 – 5,4 tỷ đồng. Đồng thời, mỗi năm các công ty, đơn vị trên địa bàn huyện đã thu mua, bao tiêu khoảng 40.000 tấn muối thô cho bà con diêm dân; trong đó, có khoảng 20.000 tấn muối tinh xuất khẩu sang các thị trường Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Lào.

Xã An Hòa hiện có 145 ha diện tích sản xuất muối, trong đó lao động làm muối chiếm 50% tổng số lao động toàn xã. Mỗi năm, diêm dân sản xuất 19.000 - 20.000 tấn muối cho doanh thu hàng chục tỷ đồng. Hiện nay, giá muối đang tăng cao nên thu nhập của bà con cũng khá hơn. Bình quân mỗi lao động làm muối thu nhập về 200.000 đồng/ngày thay vì 80.000 – 100.000 đồng/ngày như các năm.

Huyện Quỳnh Lưu đặt mục tiêu, đến năm 2025, tổng diện tích sản xuất muối ổn định 570 ha, sản lượng đạt 50.000 tấn. Trong đó sản xuất muối có trải bạt nền ô kết tinh chiếm 40-60% tổng diện tích ô kết tinh sản xuất muối. Tầm nhìn đến năm 2030, ngành sản xuất muối vẫn giữ một vai trò quan trọng đảm bảo an ninh thực phẩm với chất lượng cao cho toàn xã hội, góp phần làm cho nền kinh tế đất nước phát triển ổn định và bền vững. Tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất muối để gia tăng sản lượng và chất lượng muối sạch, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cho công nghiệp và nhu cầu cho người dân trong nước, tăng tỉ lệ xuất khẩu muối chất lượng cao. Sản xuất muối có trải bạt nền ô kết tinh chiếm 100% tổng diện tích sản xuất muối.

Để nâng cao sản lượng và chất lượng muối, huyện Quỳnh Lưu đề nghị thời gian tới Nhà nước cần ưu tiên đầu tư vốn xây dựng và cải tạo nâng cấp cơ sở hạ tầng đồng muối, sản xuất theo hướng công nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng muối. Chính phủ cần ban hành chính sách ổn định giá thu mua tạm trữ theo hướng diêm dân sản xuất muối có lãi như nông dân trồng lúa (từ 30% trở lên), tạo điều kiện thuận lợi cho tiêu thụ muối của diêm dân.

Đề nghị Chính phủ ban hành cơ chế chính sách hỗ trợ cho diêm dân vay vốn khi mở rộng diện tích sản xuất muối, hỗ trợ khi mất mùa, giảm giá…; đồng thời tăng cường đầu tư về kết cấu hạ tầng đồng muối. Các hộ diêm dân nghèo được vay vốn tại Ngân hàng Chính sách Xã hội với mức lãi suất thấp và không cần bảo đảm bằng tài sản.

PT